تغذیه شتر
.............................

شتر حیوانی است که در تغذیه علاوه بر علوفه می تواند از درختان

،‌درختچه ها و علوفه خشک استفاده کند و با اضافه کردن حبوبات به جیره

غذایی شتر دیده شد که این شتران بیشتر از شتران دیگری که فقط بر

درختچه ها تغذیه می کرده اند فعالیت کاری داشته اند .

ولی به هر حال تغذیه بیش از حد با حبوبات نیز می تواند خطر آفرین باشد زیرا که دستگاه گوارش شتر توانائی هضم مقدار زیاد حبوبا ت را ندارند به همین جهت باید در جیره غذایی شتر میزان کمی ازکنستانتره و حبوبات باشد . همچون سایر نشخوار کنندگان شتر نیز باید به مقدار کافی علوفه تناول کند و همچنین باید به شتر بعد از غذا خوردن مدتی استراحت داد تا بتواند نشخوار کند . به هر حال مدت چرای شتر باید 6 ساعت در روز باشد . شتران خوردن گیاهان و درختچه های کوچک را ترجیح می دهند ولی قدرت تمیز گیاهان سمی را از غیر سمی ندارند. کاه و ساقه محصولات کشاورزی از غذاهای مفید برای تغذیه شتران به شمار می روند . شتر توانائی خوردن علوفه و گیاهان غیر ثابت و متحرک را ندارند یعنی فقط می تواند گیاهان و علوفه متصل به زمین یا درختان را بخورد . و به همین جهت برای شتر خوردن گیاهان درو شده مشکل است . به هر حال شتران قدرت تمیز غذائی ندارند و ممکن است که اقدام به خوردن لباس ،‌گلیم ، افسار و لجام بنماید .
اما از لحاظ نوشیدن آب ،‌شتر هر چه بیشتر کار کند به آب بیشتری نیاز دارد و شتر می تواند تا چند روز بدون نوشیدن آب زنده بماند . ولی بهتر است در صورت امکان در هر روز سیراب گردد و اگر شتر در مدت زیادی تشنه بود باید در هنگام رسیدن به آب از پی در پی و به سرعت آب خوردن وی جلو گیری کرد جهت این کار باید در آغاز مقداری آب به او داده شود و سپس مدتی بعد باقیمانده آب را بنوشد .
شتران معمولا ً آب راکد را بر آب جاری ترجیح میدهند وشتر باید در هنگام ظهر که آب گرم شده است آب بنوشد .
گیاهان مرتعی یکی از منابع غنی مورد استفاده در تغذیه شترها به شمار می رود و معمولاً شترها در مراتع ، برخی گیاهان را بر سایر گیاهان ترجیح می دهند . در این مقاله سعی بر این شده است که به معرفی گیاهان مرتعی ای که شترها آنها را بر سایر گیاهان ترجیح می دهند پرداخته شود با این امید که مورد استفاده دست اندرکاران قرار گیرد .
1ـ خار شتر Alhagi comelorum :
از خانواده پروانه آسیاها papilionacees و از بقولات (لکومینوز) می باشد . این خانواده دارای کاسبرگ زنگ مانند با پنج دندانه کوتاه می باشد. میوه این خانواده ناشکوفا است، دانه ها در داخل نیامک پهلوی هم و نامرتب قرار دارد. این گیاهان دارای ساق های منشعب خاردار می باشند و برگ ها ساده و کامل می باشد. این گونه در تمام نقاط ایران، سمنان، خراسان، آذربایجان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان ، کرمان، یزد و خوزستان وجود دارد. این گونه خود به دو زیر گونه تقسیم می گردد یکی دارای برگ های درشت بوده و دیگری دارای برگ های ریز می باشند .
خار شتر گیاهی است چندین ساله که در تمام خاک ها می روید و مخصوص خاک های فقیر می باشد و حتی در خاک هائی که دارای قشر سفیدرنگ نمک می باشد می روید . ریشه این گیاه خیلی عمیق است و تا 5 ـ 6 متر هم می رسد و از این لحاظ در مقابل کم آبی مقاومت زیاد دارد . خارشتر گیاهی است مقاوم به سرما و تا ارتفاع 400 متری مشاهده گردیده است و در برخی مناطق همچون بلوچستان بیشترین غذای شتر به طور معمول از گونه خارشتر است . بیشترین زمان مناسب تولید و برداشت علوفه خارشتر در زمان گل دهی و بذردهی می باشد .

2ـ گورگیاه Andropogon spp :
گیاهی است انبوه، گسترده، خشبی و خوش خوراک که با چندین مرتبه رشد مجدد در سال نسبت به چرای مفرط مقاوم می باشد . سنبله های این گیاه بر روی هر گره محور اصلی سنبله به صورت بندبند قرار گرفته است . بعضی از این انواع دارای دم گل بلندی است که گاهی سنبله آن عقیم و پوشیده از موهای ظریف می باشد . ساقه های این نباتات سخت بوده ، سنبلچه ها در یک سنبل مرکب قرار گرفته است و چنانچه این گیاه بیش از حد رشد نماید خشبی شده از کیفیت علوفه ای آن به میزان فراوانی کاسته می گردد . این گیاه از غرب اروپا تا مرکز آسیا پراکنده می باشد ودر ایران نیز وجود دارد .
دوگونه از این گیاه بنام های A.Faveolatus و A.KellerI در سومالی مورد تغذیه شترها واقع می گردند .
3ـ مزج SppAristida
گونه ای است پر پشت و کلاف مانند با ریشه های قوی و ساقه های کوتاه ، برگ های این گیاه باریک بوده و خوش خوراکی متوسطی دارد . این گونه در برابر زمستان های خیلی سرد به مراتب بهتر از تابستان های گرم مقاومت می کند و به طور وفور در مناطق کم و بیش خشک ایران از خوزستان تا خراسان و از بلوچستان تا قسمت های خشک آدربایجان وجود دارد . این گیاه از گندمیان ایده آل برای مناطق خشک و شنی بوده به شرط اینکه شن زیاد متحرک نباشد .
این گیاه چرای مفرط را به خوبی تحمل نموده و به آسانی تولید بذر می نماید چهار گونه از این گیاه به نام های A.Kelleri و A.Pallida و A.Plumosa و A.Pungens مورد تغذیه شتر قرار می گیرد .
4ـ اتریپلکس Atriplex Spp
گیاهی است که همیشه سرسبز است و چنانچه بدان توجه کافی شود می تواند به ویژه در تابستان و پائیز که اکثر گیاهان از بین می روند پروتئین زیاد و علوفه آبداری تولید نماید . در برخی مواقع میزان ویتامین A این گیاه در یک گرم حتی به بیش از 35 میلی گرم می رسد . ریشه های این نبات راست و عمیق است و گاهی نیز به عمق چهار متر می رسد . شاخ و برگ این نبات با گسترش زیادی که دارد به صورت درختچه ای درآمده مانع جریان آب می شود چون شاخ و برگ این گیاه زیاد بزرگ می شود به همین جهت بایستی شاخه های اضافی جهت تعلیف چیده شود .
برای مناطقی که خاک های شور و حدود 200 میلی متر بارندگی دارند باز کاشت نهال های 3 تا 4 ماهه آن امکان پذیر می باشد . گیاهی است مقاوم به سرما و گرما و حرارت های 15 تا 40 سانتی گراد را تحمل می کند و کم و بیش در اکثر نقاط کشور وجود دارد .
گونه این گیاه به نام های A.Halimus , A.Leucoclada و A.Canescens مورد تغذیه شتر قرار می گیرد .
5ـ علف پشمکی Bromus
گیاهی است با برگ های باریک و آویزان، که دارای ریشه نسبتاً عمیقی است و در مقابل خشکی و گرما مقاوم می باشد و به همین جهت نیز قادر است در تابستان گرم به رشد ونمو خود ادامه دهد. گیاهان این جنس را در اوایل رشد می توان به وسیله برگ های بلند و باریک و کرکدار آن که به طور محسوسی در جهت عقربه های ساعت پیچ خورده است شناخت و چنانچه نشاء های جوان را به آرامی و با دقت از خاک خارج نمائیم معمولاً دانه به قاعده ساقه چسبیده است . کشت مخلوط آن با یونجه به علت خوش خوراکی ویژه ای که دارد بسیار مناسب است .
شترها بر انواع مختلف این گیاه تغذیه می نمایند .
6ـ خورنال Cenchus Spp
گونه ای است چمنی، انبوه و کلاف مانند و مخصوص مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است که پراکندگی جغرافیایی آن زیاد می باشد . این گیاه با آب و هوای مختلف تطابق دارد ولی در مقابل سرما حساس می باشد و کیفیت خوش خوراکی آن خوب است و به علت جوانه زدن آسان و رشد سریع در مقابل چرای مفرط مقاوم است .
گونه های مختلف این گیاه که شتر از آنها تغذیه می کند عبارتند از C.Bifiorus و C.Ciliaris و C.Setigerus و C.Citearis . این گیاه در مناطق خیلی گرم ایران از خوزستان تا بلوچستان دیده می شود . درخوزستان و جنوب فارس گونه C.Ciliaris فقط در دامنه های سنگلاخی و صخره ای تا ارتفاعات 800 متر دیده می شود . در حالی که در بلوچستان به طور فراوان به صورت توده هائی در زمین های مسطح شنی یافت می گردد . این گیاه مناسب ترین گونه جهت احداث مراتع مصنوعی دائمی آبیاری شده و یا بدون آبیاری در جنوب ایران بویژه بلوچستان و نواحی گرم خوزستان و فارس ،که کمتر از 250 میلیمتر بارندگی دارد ، می باشد .
7ـ چبر POA Spp
چبر گیاهی است چندین ساله و از تیره گرامینه . این گیاه به علت داشتن پیازهائی در قسمت های زیر زمینی بخوبی می تواند زمستان های سخت را به سر برده و در اوایل بهار به رشد و نمو خود ادامه دهد . چبر دارای گونه های متعددی است . این نبات علوفه ای به انگلیسی موسوم به Blue grass و به علت غنی بودن مواد غذائی اهمیت ویژه ای دارد که به عنوان علوفه سبز جهت چراگاه مورد استفاده قرار می گیرد . برخی از گونه های علوفه ای چبر دارای خوش خوراکی خاص و ارزش تغذیه ای مناسبی می باشد. این گیاه در اکثر مناطق کشور پراکنده است . دو گونه از این گیاه به نام های P.Buibosa و P.Sinaica که در منطقه مدیترانه می رویند مورد استفاده شتر قرار می گیرند .
8 ـ علف شور Salsolarigida
گیاهی خثبی است از خانواده کنوپودیانه با قاعده چوبی و قوی و ساقه های کاملاً راست که در قاعده گسترده می باشد . این گیاه دارای برگ های باریک، ریز و فشرده ای است که مدت زیادی از سال را رشد نموده و در پاییز بارور می گردد . علف شور گیاهی است خوش خوراک که همیشه مورد چرای مفرط قرار می گیرد و بعلت نرسیدن به مرحله دانه دهی ازدیاد طبیعی آن به سختی امکان پذیر است .
علف شور به میزان فراوان در جنوب غربی تهران و هم چنین در شمال غربی و جنوب ایران و در استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان و خراسان به چشم می خورد، این نوع علف شور نیز مانند S.Vermiculata واقع در کویرهای سوریه و هم چنین سایر گونه های دائمی آن ، در اراضی شور به عمل نمی آید. این گیاه یکی از بهترین گیاهانی است که در مناطق غیر شور ولی کم باران می تواند کاشته شود. انواع علف شور خود را با خاک های فقیر و خاک های جلگه ای دشت نخورده وفق داده ، در خاک های حاصلخیز نواحی نیمه جلگه ای نیز رشد می نماید .
گونه های دیگری از این گیاه که مورد تغذیه شتر قرار می گیرد عبارتند از S.Foetida ، S.Kali ، S.Spionsa و S.Vermiculata .
9ـ برشنک Pennisetum Spp
یکی از انواع ارزن است که برای چرا و سیلو مورد استفاده قرار می گیرد . این نباتات برای رشد و نمو و تولید محصول رضایت بخش احتیاج به خاک های غنی و حاصلخیز دارد . در شرایط مناسب علوفه سبز فراوانی تولید می کند و در یک فصل می توان از آن چندین علوفه برداشت نمود . این گیاه دارای اکوتیپ های زیادی بوده و در مناطق گرمسیری فارس و خوزستان وهرمزگان به طور طبیعی می روید و در اراضی پرشیب و سنگلاخی برای جلوگیری از فرسایش خاک کشت می شود . برشنک علاوه بر این که مورد استفاده بز و سایر دام ها می توان قرار گیرد یکی از روئیدنی های مورد استفاده شترمی باشد .

10ـ خیـــو Sporobolus Spp
گیاهی است یکساله یا دائمی با سنبله های منفرد و ساقه های خشبی و سفت و مغزدار. بذرهای این گیاهان به علت پوسته سفت و سخت مدت زیادی قدرت زایش خود را حفظ نموده می تواند حتی چندین سال در شرایط طبیعی به صورت خفته باقی بماند . ساقه های بذر دهنده راست، صاف و خشبی است که طول آنها تا یک متر نیز می رسد . چنانچه دقت گردد در رأس خوشه این انواع ، گل منفردی که به بذر نشسته دیده می شود . علوفه حاصل از این گیاه به صورت برگ های باریک اکثراً از سطح زمین یعنی قاعده گیاه خارج شده در زیر ساقه گل دهنده مجتمع می گردد .
ریشه این گیاه پراکنده می شود و به علاوه تا عمق مناسبی در خاک فرو می رود. این گیاهان با اغلب خاک ها سازش دارد ولی به طور کلی خاک های شنی برای آن ها بهتر است و در خاک های مرطوب قلیائی عملکرد بیشتری دارد . علوفه خشک انواع این گیاه ارزش غذائی چندانی ندارد .
از این خانواده دو گونه S.Brockmanii S.Margwatus مورد مصرف شتر قرار می گیرد .

11ـ علف چمنی (چچم) Lolium Spp
این گیاه برای حیوانات دارای کیفیت علوفه ای مناسبی است. در صورت چرای مفرط و برداشت مکرر در چراگاه ها تولید بذر می کند و چنانچه رطوبت و مواد غذائی کافی برای رشد در دسترس این گیاه قرار داده شود می توان از آن در یک فصل چندین مرتبه محصول برداشت نمود . چچم را می توان در پاییز و بهار کشت نمود، چنانچه منطقه مورد نظر دارای زمستان های سخت و سرد و خاک زراعی سنگین باشد باید زمان کشت را به بهار موکول نمود. این گیاه به علت دارا بودن برگ های ظریف و ساقه های باریک علوفه خشک مرغوبی تولید می کند .
12ـ چوج Salavadora Persica
این درختچه از خانواه «سالوادوراسه» بوده که در اطراف بندرعباس، نای بند، میناب و منطقه جاسک و چاه بهار دیده می شود . درختچه ای است همیشه سبز با شاخه های صاف و براق کم رنگ و آویزان، برگ هایش استخوانی، بیضی نیزه ای به ابعاد 5/3×2/1 سانتی متر و دمبرگ آن کوتاه به طول 5 میلیمتر گل آذین آن خوشه ای باز و محوری یا انتهایی راست میوه آن شفت کوچک سرخ رنگ می باشد .
13ـ کاورس Panicum Spp
انواع گونه های کاورس که به تعداد فراوانی در جهان پراکنده می باشد ویژه مناطق گرمسیر است . این جنس از انواع ارزن بوده و دارای سنبله هائی کم و بیش بهم فشرده می باشد . کاورس گیاهی است علفی چند ساله که مناطق سواحل جنوب حد فاصل بین بندرعباس و میناب در مراتع آن به حد وفور یافت می گردد . در منطقه جاسک سیریک به طرف سیستان و بلوچستان نیز گزارش گردیده است. گیاهی است خوش خوراک که مورد تعلیف اکثر دام ها قرار می گیرد. شتر نیز از این گیاه به خوبی تغذیه می نماید. برگ های آنان پهن و غلاف برگ های بی کرک و برهنه جهت تثبت شن های روان به کار می رود . دوگونه ای از این گیاه به نام های P.Maximum ، P.turgidum جهت تغذیه شتر بیشتر بکار می روند .
14ـ کنــار Zizyphus Spina - Christi
کنار درختی است که مخصوص نواحی گرم خشک و نیم گرم جنوب کشور است . گرچه ارتفاع درخت کنار به بیش از هفت متر می رسد ولی در منطقه به علت استفاده بیش از حدی که در چرا از آن نشده است، این درخت به صورت درختچه درآمده است. میوه کنار در محل طالبین زیاد دارد و به عنوان میوه خوراکی برای انسان خرید و فروش می شود . کنار دارای شاخه های زیاد، بلند و نسبتاً با رنگ باز است. برگ های کنار تخم مرغی شکل و کشیده است که از کوبیدن و سائیدن آن پودری به دست می آید که «سدر» نامیده می شود و برای شستشوی موی سر از آن استفاده می گردد .
کنار درخت و درختچه ایست که بیشتر برای تعلیف شتر مورد استفاده قرار می گیرد . این گیاه با خشکی، کم آبی و مناطق گرم سازش دارد .
15 ـ کهورک Prosopis Stephaniana Spreng
درختچه ایست کوچک که در بعضی مواقع ارتفاع آن در محل به چهار متر می رسد دارای خار زیادی است که با اشکال مورد تعلیف دام قرار می گیرد . این درختچه دارای میوه ای شبیه بادام زمینی ولی بزرگتر از آن است که در تغذیه احشام محلی نقش مهمی را ایفاء می کند . درختچه از تیره لگومینوز است و میوه آن دارای ارزش غذائی نسبتاً خوبی است ، شتر علاوه بر استفاده از میوه آن از سرشاخه های جوان آن استفاده می نماید، برگ آن مرکب و دارای تعدادی برگچه های باریک می باشد .
16ـ دونی Medicago Spp
مرغوب ترین گونه علوفه مرتعی است . این گیاه از خانواده لگومینوز بوده و به آن اصطلاحاً شبدر وحشی نیز می گویند . گیاه یکساله بوده که در حوالی نهرهای آب مزارع نخلیلات و مرکبات و خصوصاً مزارع صیفی مخصوصاً در سال های پرباران به حد کافی می روید ارزش آن در بازار از تمام انواع علوفه هرز باغات که به صورت بسته بندی شده بفروش می رسد بالاترین می باشد .گونه ای از این گیاه به نام M.Polymorphaمورد تغذیه شتر قرار می گیرد .
17ـ استبرق Calotropis
درختی مخصوص مناطق گرمسیری است که سرمای زمستان های آن به زیر صفر نرسد از این درخت در قدیم بالاخص در مناطق گرمسیر مثل خوزستان ابریشم تهیه می نمودند . چون اندام های این درخت شیرابه سفیدرنگی دارد اهالی معتقدند که شیرابه آن می تواند درمان بعضی از دردها را بنماید. از این درخت علاوه بر تهیه ابریشم می توان کاغذ ، کائوچو یا در مواردی خاص علوفه تهیه نمود .
استبرق برگ های پهن و متقابل دارد که فاقد دمبرگ بوده و پشت و روی آن را کرک های سفیدرنگ و بسیار ظریف پوشانیده است . قطر برگ های این درخت به حدود دو میلی متر می رسد . شترها معمولاً از برگ های تازه این گیاه تغذیه می کنند .
18ـ لاتـــی Crotalaria Spp
گیاهی است از خانواده «لگومینوز» بوده که در اطراف بندرعباس خصوصاً جاده میناب بندرعباس وجود دارد . درختچه ای است کوچک که انتهای شاخه هایش خار مانند است و برگ های آن محدود و به واسطه موهای ابریشمین خود سفید رنگ به نظر می رسد و شامل 3 برگچه است . لاتی از نباتاتی است که صرفاً شتر آن را مورد تعلیف قرار می دهد و شترها از برگه های تازه C.Pycoostachya در موریتانی تغذیه می نمایند . شترهای ایرانی نیز از برگ های تازه C.frufuracea تغذیه می نمایند .
19ـ خارخسک Tribulus terrestris
گیاهی از نوع نباتات یکساله تابستانی است که به حد وفور یافت می شود . این گیاه معمولاً در نواحی بیابانی ، حاشیه کویر و نقاط کوهستانی کشور وجود دارد و به علت این که خاردار می باشد، دام های دیگر کمتر از آن استفاده می کنند اما شتر به راحتی بر آن تغذیه می نمایند .
20ـ شنبلیله Trigonella
این گیاه شبیه یونجه است با این تفاوت که برگ آنها کوتاهتر و گل شان زرد رنگ، ریشه هایشان بسیار قوی و ساقه هایشان منشعب و نیمه راست می باشد . این انواع ویژه نواحی کوهستانی بوده و در مراتع طبیعی در گوشه و کنار یافت می شود . این گیاه به علت خوشخوراکی مورد چرای مفرط قرار می گیرد .

21ـ کهور Prosopis Spp
از خانواده «لگومینوز» بوده و به صورت درختانی بلند و تنومند وجود دارد محل رویش و پراکنش این گیاه در جنوب کشور، بندرعباس، جیرفت و بلوچستان است و در هرمزگان نیز در اکثر نقاط وجود دارد . برگ های آن مرکب مضاعف ودارای 3 ـ 2 جفت برگچه مرکب می باشد . هریک از آن ها شامل 12 ـ 6 جفت برگچه می باشد . میوه آن دو غلافه و نازک به شکل لوبیا می باشد و برای دام بسیار خوشمزه می باشد و خصوصاً گوسفند و بز از میوه آن استفاده می نمایند . شترها معمولاً از برگ خشک این درختان تغذیه می کنند و دو گونه آن به نام های P.Spicigera ، P.Africana مورد تغذیه شتر قرار می گیرد .
22ـ اسکنبیل Calligonum Spp
انتشار این گونه از مصر و عربستان و سوریه تا ایران و افغانستان و پاکستان می باشد و در نقاط مختلف خشک و نیمه خشک کشور مخلوط با گونه های دیگر دیده می شود. در بندرعباس ، جاسک، ایرانشهر، طبس، کرمان و خوزستان انتشار دارد ارتفاع این درختچه حدود 2 متر با انشعابات زیاد موجدار و بهم بافته است . برگ هایش درفشی است و سریع می ریزد طول برگ حدود 5 ـ 1 میلی متربوده و میوه دوکی شکل 13 ـ 12 میلی متر طول دارد. این درختچه مورد تعلیف انواع دام مخصوصاً شتر قرار می گیرد .
23ـ آسـه Lycium
این نباتات معمولاً در مناطق کم باران خصوصاً حواشی ساحل روئیده و به جز شترها و گاهی اوقات بزها، سایر دام ها نمی توانند از این گیاه تغذیه نمایند . این درختچه از خانواده Solanaceae می باشد. علاوه بر بندرعباس و آذربایجان، میانه، زنجان، دشت گرگان، شیراز و خوزستان و بلوچستان وجود دارد. برگ هایش باریک کشیده طول برگ ها 10 ـ 5 برابر پهنای آن است. این گیاه را در زبان محلی « زهیر» گویند .
24ـ قیــچ Zygohyllum Spp
یکی از انواع بوته هاست که در مناطق نیمه بیابانی ، بیابانی و جلگه ای ایران به وفور یافت می شود . ارتفاع قسمت چوبی این گیاه بیش از یک متر نمی باشد . این گیاه جهت تغذیه شتر مورد استفاده قرار می گیرد و بنابر گزارشات رسیده سه گونه از این گیاه به نام های Z.atriplicoides ، Z.Album ، Z.Coccineum مورد تغذیه شتر قرار می گیرد .

25ـ گـــز Spp Tamarix
یکی از انواع درختان مناطق بیابانی و نیمه خشک است که شتر از شاخ و برگ آن تغذیه می کند و باتوجه به منابع موجود به نظر می رسد که شترهای کشورهای عربی از این درختان جهت تغذیه استفاده نمی کنند .

26 ـ گــون Spp Astragalus
گیاهی علوفه ای از خانواده «لگومینوز» می باشد ودارای انواع بسیاری است و تقریباً تمام انواع آن خوش خوراک می باشد. این انواع بسیار گوناگون است برخی علفی و یا چوبی بدون ساقه و بعضی دیگر دارای ساقه کوتاه در روی زمین و بالاخره عده ای دارای ساقه های خوابیده روی زمین یا راست می باشند . دامنه پراکندگی آن ها از آذربایجان تا فارسو از شمال تا خراسان می باشد . این گیاهان معمولاً در برابر چرای مفرط مقاوم می باشد . گیاهان این گونه دارای رشد سریع و دوام چند ساله بوده با بذرپاشی طبیعی می تواند تکثیر پیدا نماید .

27ـ تـــاغ Haloxylon Spp
درختی است که در مناطق جلگه، نیمه بیابانی و بیابانی رشد می کند و گاهی ارتفاع آن تا چندین متر می رسد . دارای شاخ ها و شاخک های شکننده و برگ های ریزی است که شترها به راحتی بر روی آنها تغذیه می کنند . این درخت در مناطق حاشیه مدیترانه ، مصر، سوریه، لبنان، اردن، صحرای سینا و ایران پراکنده است و بنا بر گزارش محققین ، شتر بر روی دو گونه از این گیاه به نام های H.Articulatum ، H.Salicornicum تغذیه می نماید .
28ـ نیــل Indigofera Spp
گیاهی است از خانواده « لگومینوز» چند ساله است که بیشتر در مناطق نیمه گرمسیری می روید و در سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان یافت می شود . گونه های متعددی از این گیاه به نامهای I.ARRECTA ، I.INTRICATA ، I.SPINOSA ، I.SCHIMPERI ، I.RUSPOLI ، I.DBLONGIFOLIA مورد تغذیه شتر قرار می گیرد و شترها معمولاً از همه اجزای این گیاه جهت تغذیه استفاده می کنند .
29 ـ درمنــه ArtemisiaSpp
یکی از گیاهان مشخص مناطق جلگه ای می باشد که در مناطقی مانند تهران، خراسان، کرمان و مناطق جنوبی کشور دیده می شود و اغلب با گیاهان غیر نمک دوست از خانواده اسفناج همراه است و یا جانشین آنها می گردد . دو گونه از این گیاه به نام های A.CAMPESTRIS و A.HERBA-ALBA مورد تغذیه شتر قرار می گیرند .

30ـ خارگونی Noaea Muctonata
گیاهی بوته ای است که فلور جلگه ای ایران است و تقریباً در تمامی نواحی دیده می شود .

منبع : وبلاگ کشاورزر تنها-ارائه ای از جناب آقای دکتر احسان مقدس